Chánh Pháp - Nhân quả

Theo kinh điễn nhà Phật, để được làm người một chúng sanh phải có tâm từ, biết tôn trọng sinh mệnh của đồng loại. Thứ hai là biết tôn trọng sở hữu của nhau. Thứ ba là không tà dâm. Thứ tư không dối gạt. Thứ năm là không rượu chè be bét.

Đây là 5 món để cho một chúng sanh có thể giữ được tư cách làm người trong hiện tại và tương lai. Con người vốn là giống có trí tuệ, biết phân biệt đúng sai, phải trái, tốt xấu. Cho nên được sanh trong loài người, chúng sanh ấy ít nhất phải có được một trong 5 món trên. 5 món ấy giúp cho đời sống con người có được hạnh phúc và an lạc.

Nếu đã được sanh trong loài người mà chúng sanh vẫn giữ bản tánh ác, không biết đúng sai, phải trái, tốt xấu; không biết tôn trọng sinh mệnh đồng loại, không tôn trọng sở hữu của nhau, tà dâm vô độ, dối gạt nhau, rượu chè be bét mất tư cách, như vậy người ấy đã đoạn mất hạt giống trí tuệ, đã đoạn mất tư cách làm người của mình. Sau khi thân hoại mệnh chung, người này nhanh chóng sẽ bị tái sanh vào những cõi thấp hơn loài người. Hoặc sanh vào loài bàng sanh không còn trí tuệ, không còn biết đúng sai, phải trái là gì nữa. Hoặc sanh vào loài tu la với hạt giống sân hận chiến tranh gây gỗ tối ngày. Nếu là kẻ từng đoạn sự ăn uống của đồng loại, làm cho nhiều người đói khát vì mình thì sẽ phải tái sanh vào loài quỷ đói, luôn bị sự đói khát dày vò, hành hạ.

Nếu là kẻ đại nghịch, vô đạo, hoặc là giết cha, giết mẹ, hoặc là phỉ báng bậc Thánh, giáo pháp của bậc Thánh, hoặc là đoạn con đường tu hành của chúng sanh, hoặc là giết hại đồng loại, hoặc nhẫn tâm hành hạ đồng loại…người này sẽ nhanh chóng rơi vào địa ngục, ngày đêm chỉ ở trong bóng tối và khổ đau, muốn cầu một giây phút an ổn cũng không thể có.

Dù cho con người có tin hay không tin, thì cũng phải đi trên lộ trình của sanh già bệnh chết, sanh rồi lại tử, tử rồi lại sanh không thể khác được.

Nếu có được ánh sáng trí tuệ của bậc Thánh, con người có thể giữ được tư cách làm người của mình, hoặc cao hơn có thể tái sanh vào cõi giới của các hàng chư thiên khác nhau. Tức là cõi giới của hàng chúng sanh có trí tuệ cao, không còn nặng nghiệp tham sân si như ở cõi người.

Tuy nhiên cõi người vẫn được xem là cõi thiện, giống có trí tuệ, vẫn có giáo pháp và đạo lý của bậc Thánh lưu truyền. Chúng sanh tùy theo hạnh nghiệp của mình mà có thể sanh trong hoàn cảnh mà sự sinh hoạt thoải mái, an lành, có được nhiều tự do. Ngược lại cũng tùy theo hạnh nghiệp của mình mà chúng sanh bị sanh vào những hoàn cảnh khốn đốn, không có tự do, sự mưu sinh khó khăn, không được như ý. Nếu chúng sanh biết lấy giáo pháp và đạo lý của bậc Thánh làm hạnh nghiệp của mình thì có thể cải tạo hoàn cảnh của mình trong hiện tại và tương lai.